Corrigerende ingrepen aan het gezicht zijn voor trans mannen niet gebruikelijk. Toch zijn er trans mannen die hiervoor kiezen, want soms is baardgroei niet voldoende om een mannelijk gezicht te krijgen. Goed nieuws: ook voor trans mannen is aangezichtschirurgie mogelijk!

Joeri* vertelt: “In september 2019 ben ik begonnen met testosteron. De veranderingen gingen voorspoedig. Mijn stem zakte, mijn lichaam veranderde en ik kreeg baardgroei. Alleen mijn gezicht bleef heel vrouwelijk. Meer dan een jaar later dachten mensen op straat nog steeds een ‘mevrouw’ te zien. Het was toen coronatijd en door de mondmaskers kregen mijn ogen extra nadruk en was mijn baard niet zichtbaar. Mensen staarden naar me of schoten zelfs in de lach. Iets aan mijn ogen was blijkbaar heel vrouwelijk. Dat was heel frustrerend! Ook kreeg ik er veel dysforie van.

Zoektocht

Eind 2020 ben ik begonnen met het zoeken naar een chirurg die een gezichtsveranderende operatie bij mij wilde doen. Dat was moeilijk om voor elkaar te krijgen! Want alles qua aangezichtschirurgie is gericht op trans vrouwen.
Ook vanuit de transgemeenschap kreeg ik veel opmerkingen. Er waren allerlei mensen die vonden dat trans mannen zoiets niet nodig hebben. Ik werd er behoorlijk op afgerekend, waardoor ik me niet meer veilig in de groep voelde. Toch weet ik dat ik niet de enige trans man ben die dit heeft laten doen.

Ik heb informatie ingewonnen bij een aantal chirurgen die bekende namen zijn bij trans vrouwen. Zo heb ik gesproken met dr. Frans Noorman van der Dussen, een bekende plastisch chirurg in België, en zijn collega dr. Joel Defrancq. Ook heb ik gesproken met drs. Brigitte Meijer, Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA-chirurg) bij het Amsterdam Umc. Zij doet ook al jaren aangezichtsoperaties bij trans vrouwen.

Beide chirurgen waren heel toegankelijk en open. Ze gaven me veel informatie, waardoor ik een goede keuze kon maken. Beiden waren ook bereid me te helpen als de tijd daar was.
Overigens waren beide chirurgen destijds (nog) niet betrokken bij een genderteam. Dat vond ik fijn, want ze waren onafhankelijk en ik kon ze makkelijk bereiken. Dat was heel anders dan mijn ervaringen met genderteams. Hun chirurgen kun je helemaal niet zo makkelijk bereiken of vragen aan stellen. Dat werpt wel een barrière op, vind ik.

Operatie

Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om mijn aangezichtsoperatie in Groningen te laten doen. Ik ben daar een paar keer geweest. Het waren erg aardige mensen. (Ook niet verbonden aan een genderteam.) Ze hebben een combinatie gemaakt van een scan van mijn broer en een bestaande dataset van scans van mannelijke schedels. Zo hebben ze een 3D-model gemaakt van het gezicht van een ‘standaard man’. Dat was best een wetenschappelijke aanpak.

Uiteindelijk vond mijn operatie halverwege 2022 plaats. Tijdens de operatie hebben ze drie PEEK 3D implantaten geplaatst. Dat zijn medisch geprinte, steriele implantaten die precies op maat worden gemaakt, zodat ze perfect aansluiten op je schedel. Ik heb twee implantaten rondom mijn ogen en één implantaat bij mijn kin. Ik was de eerste trans man bij wie ze deze operatie deden, dus ze wisten niet precies hoe lang de operatie zou duren. Gelukkig verliep de operatie voorspoedig; het was in ongeveer zes uur gebeurd.

Direct na de operatie was het heel oncomfortabel, want om het zwellen van je gezicht tegen te gaan, moet het goed gekoeld worden. Die kou is op den duur behoorlijk onprettig. Maar het herstel ging vlot. Op de tweede dag na de operatie zat ik alweer op een hometrainer. Wel een beetje voorzichtig nog.

Vergoeding

Mijn zorgverzekeraar wilde de aangezichtsoperatie niet vergoeden. Ik heb alles aangeleverd wat ze vroegen: mijn behandelend arts had een schrijven aangeleverd. Ik had ook vier onafhankelijke specialisten om hun indruk per gezichtsonderdeel gevraagd, zoals tijdens de voorbereiding van deze ingreep nog verplicht was om vergoeding aan te kunnen vragen. Tegen het einde van de ingreep waren de regels veranderd: sindsdien is het standpunt van de behandelend arts leidend. Hoe dan ook, het hielp allemaal niets. De medisch adviseur van de zorgverzekeraar heeft het zonder (goede) argumenten naast zich neergelegd. Deze adviseur is natuurlijk niet onafhankelijk en was ook niet ter zake deskundig. Ondanks de adviezen van mijn ter zake wél deskundige behandelend arts en vier andere ter zake deskundige specialisten vond de medisch adviseur toch dat er geen passabiliteitsprobleem was. Daarmee was de kous af.

Ik begrijp natuurlijk wel dat er ook cis mannen zijn met een voorhoofd, kin of jukbeen zoals ik. Maar het belangrijke verschil is natuurlijk dat het bij mij allemaal tegelijkertijd zo was. Als dat allemaal samenkomt, heeft het grote invloed op je passabiliteit! Door de vergelijking met mannelijke schedels heeft mijn specialist precies kunnen vaststellen waar mijn passabiliteitsprobleem zat. Zo kon hij alleen dat deel van mijn gezicht corrigeren: ik had slechts drie implantaten nodig, een relatief goedkope ingreep die een wereld van verschil maakt.

Eerlijk gezegd heb ik nog een rechtszaak overwogen. Maar omdat ik bang was voor de proceskosten als ik zou verliezen, heb ik het in plaats daarvan aangekaart bij de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ). Zij kijken echter alleen of de procedure correct gevolgd is, maar beoordelen het besluit niet inhoudelijk. Ik vind het absurd dat de SKGZ ermee akkoord ging dat de zorgverzekeraar hun besluit zo slecht onderbouwde. Ik begrijp ook niet dat ze de behandelend specialist niet hebben gesproken. Het komt er dus op neer dat mijn vergoeding is afgewezen vanwege de slecht onderbouwde meningen van niet onafhankelijke medisch adviseurs zonder specifieke kennis van zaken… Dat vind ik heel onrechtvaardig.

Uiteindelijk kostte de ingreep ongeveer 13.000 euro. Dit bedrag kun je natuurlijk opvoeren bij de aangifte inkomstenbelasting, samen met de reis- en parkeerkosten. Dan krijg je grofweg eenderde terug via de belastingen, maar dat is meer dan niets.

Resultaat

Het goede nieuws is dat het verschil tussen voor en na de aangezichtsoperatie echt heel groot is. Het maakte direct 100% verschil! Sinds mijn operatie ben ik nooit meer misgenderd op straat. Het resultaat heeft mijzelf ook veel rustiger gemaakt, want ik heb niet langer angst voor misgenderen.”

* Joeri is een pseudoniem. De echte naam is bekend bij de redactie.